- مشخصات کتاب
- جلد 1
- اشاره
- سخن ناشر
- فهرست مطالب
- پیشگفتار
- درآمدی بر اندیشه های کلامی شیخ طوسی در تبیان
- مقدمه
- روش شیخ در نقل آرای متکلمان
- مسامحه شیخ در بیان تفسیر و توضیح برخی از آیات
- توجه شیخ به معتزله و سایر فرق کلامی عصر خود
- شیخ طوسی و کتاب شرح جمل العلم و العمل
- شیخ طوسی و معتزله
- فهرست آراء کلامی شیخ در تفسیر تبیان
- معرفت:
- علم و معرفت:
- عقل:
- تعقل و تفکر:
- احتجاج و مناظره و دعوت به توحید از قرآن پسندیده است:
- وجوب طلب علم:
- توحید:
- صفات:
- علم پروردگار:
- صفات فعل و صفات ذات:
- افعال حق تعالی:
- خداوند مرتکب فعل قبیح نخواهد شد:
- مشیت و اراده:
- اراده خداوند حادث است:
- اراده خداوند بر کفر و معاصی تعلق نمی گیرد:
- امر خداوند بر محال تعلق نمی گیرد:
- خداوند نه فاعل و نه مرید کفر است:
- خداوند نه فرزند دارد و نه مثل و نظیر:
- رؤیت:
- کلام خداوند حادث است:
- خلق قرآن:
- تحدی به قرآن:
- تکلیف ما لایطاق:
- رعایت اصلح:
- خداوند از کافران نیز اراده ایمان کرده:
- خداوند هیچ کس را به گناه دیگری مؤاخذه نمی فرماید:
- استطاعت:
- مرتکب کبیره:
- فاسق:
- توبه:
- احباط:
- قدرت:
- حسن و قبح:
- جبر و اختیار:
- معانی قضا و قدر در نظر شیخ طوسی:
- سعادت و شقاوت:
- اضلال:
- معاصی:
- کسب:
- کفر و شرک:
- مرتد:
- فاسق:
- وعده و وعید:
- ارجاء:
- کفار قدرت بر ایمان دارند:
- اسلام:
- کم و زیاد شدن ایمان
- توفیق:
- معنای خلق:
- عرش:
- روح:
- الطف:
- معجزه:
- امامت:
- شفاعت:
- شیخ طوسی فرزانه ای از تبار پاکان
- اثبات صانع
- شیخ طوسی و مسأله معرفت
- اصحاب المعارف
- شیخ طوسی در مواجهه با اصحاب المعارف
- معرفة الله تعالی ضروری است یا نظری؟
- اصحاب التقلید
- موضع شیخ طوسی در مقابل اصحاب تقلید
- علوم، یاد آوری و تذکار نیست
- بررسی این استدلال شیخ
- مراد از عقل، قلب و علم در نظر شیخ طوسی
- روش شیخ طوسی در شروع بحث های کلامی
- جایگاه بحث اثبات صانع در علم کلام از نظر شیخ الطائفه
- علم الهی
- اشاره
- بخش اول - مبحث اوصاف
- بخش دوم - مبحث علم
- اشاره
- حقیقت علم از دیدگاه حکما و متکلمان
- اقسام علم
- علم حصولی
- علم حضوری
- تقسیمی دیگر
- دیدگاهها درباره علم واجب تعالی
- ادله علم واجب تعالی به ذاتش
- برهان اول
- برهان دوم
- برهان سوم
- ادله علم واجب تعالی به غیر ذاتش
- علم حق تعالی به اشیا، قبل از ایجاد
- برهان اول (اتقان صنع)
- برهان دوم
- علم حق تعالی به اشیا بعد از ایجاد
- برهان اول
- برهان دوم
- عمومیت علم حق تعالی
- خلاصه نظرات شیخ طوسی
- اراده
- اشاره
- اراده در لغت
- اراده در اصطلاح
- اراده در نزد اشاعره
- اراده در نزد معتزله
- اراده در نزد امامیه
- اراده الهی نزد اشاعره، معتزله و امامیه
- اراده تکوینی و تشریعی
- اراده تکوینی و تشریعی در روایات
- اراده ذاتیه و فعلیه
- بررسی اقوال
- اراده در روایات
- خاستگاه بحث اراده الهی
- ثمره بحث
- نظرات شیخ
- معنای اراده
- اثبات وجود اراده
- مغایرت اراده با صفات دیگر
- اراده از صفات معنوی است
- خداوند مرید است
- اراده خداوند احتیاج به محلی ندارد
- خداوند مرید قبایح نیست
- امامت
- تکلیف
- احباط و تکفیر
- پیشگفتار
- معنای لغوی احباط و تکفیر
- احباط و تکفیر در اصطلاح متکلمان
- پیشینه تاریخی بحث احباط و تکفیر
- فرضهای متصور حبط اعمال
- کیفیت حبط و توضیحی درباره اصطلاح احباط محض و موازنه
- اقوال در مسأله احباط و تکفیر
- حقیقت پاداش و کیفر و ارتباط آن با مسأله احباط
- نظر شیخ الطائفه در مسأله احباط و تکفیر
- ادله شیخ بر بطلان احباط
- دلایل عقلی شیخ بر نادرستی تحابط
- نقد ادلة قائلان به احباط
- پاسخ شیخ به دلایل نقلی قائلان به احباط و تکفیر
- نظر شیخ درباره عفو
- نظر شیخ درباره توبه
- تقیه
- پیشگفتار
- مفهوم تقیه در لغت
- مفهوم تقیه در اصطلاح
- اشکالات تعریف شیخ
- تقیه از افعال ایجابی است یا از افعال سلبی؟
- نکاتی در مفهوم تقیه
- وجه نامگذاری تقیه در کلام شیخ طوسی
- پیشینه تاریخی تقیه
- مبدأ تاریخی تقیه
- دوران بنی امیه
- دوران عباسی ها
- جایگاه کلامی تقیه
- اقسام تقیه
- آثار تقیه
- طرح شبهاتی درباره تقیه
- تفاوت کذب و تقیه
- آیا تعریض، حسن دارد؟
- تفاوت نفاق و تقیه
- آیا خدعه منافق تقیه است؟
- مشترکات و ممیزات تقیه و نفاق
- آیا تقیه مانع از امر به معروف و نهی از منکر است؟
- آیا شیعه تقیه را از اصول دین می داند؟
- اقوال درباره تقیه
- نظر شیخ درباره تقیه
- آیا حکم تقیه رخصت است یا وجوب؟
- امامیه و حکم تقیه بر نفس
- دلایل تقیه
- عقل
- بیان دلیل عقلی شیخ
- آیات تقیه
- اجماع بر جواز تقیه
- روایات تقیه
- آیا تقیه یک حکم اختصاصی است یا یک حکم عام و عمومی؟
- آیا اعتقاد به تقیه از مختصات شیعه است؟
- علت اشتهار شیعه به تقیه
- اسباب تقیه و نظر شیخ الطائفه
- آیا اسباب تقیه باید آشکار باشد؟
- نظر شیخ درباره تحمل ضرر اندک برای دفع ضرر بزرگتر
- دفاع از نفس، مال و حریم
- نظر شیخ در دفاع از جان، مال و حریم
- شرایط تقیه در نظر شیخ
- توضیح شرطهای سه گانه
- تغییر احکام به وسیله اکراه بر افعال جوارح
- مواردی که تقیه جایز است
- آیا تقیه یک حکم عام است یا استثنا دارد؟
- نظر شیخ درباره تقیه پیامبر
- نظر شیخ درباره تقیه امام
- رد اشکال جبائی معتزلی
- تشخیص فتوای تقیه ای امام
- تشخیص کلام امام به اعتبار صدور در مجلس خوف و غیر آن
- خلاصه مطالب
- فهرست اعلام
- کتاب نامه
- جلد 2
- مشخصات کتاب
- اشاره
- فهرست مطالب
- مقدمه:شیعه و جدال احسن
- دوره اول: مناظرات مذهبی شیعه
- دوره دوم: مناظرات مذهبی شیعه (سده 2 و 3 ه.ق)
- دوره سوم: مناظرات مذهبی شیعه
- عدل الهی (اسحاق عارفی)
- مقدمه
- بخش اول - کلیات
- بخش دوم: تبیین نظریه شیخ طوسی در مسأله عدل الهی
- تاریخچه طرح مسأله عدل
- اثبات عدالت
- عدل از صفات فعل است
- فعل و اقسام آن
- معنای فعل در لغت و اصطلاح:
- اقسام فعل:
- اقسام فعل حسن
- ارتباط عدل با قاعدة حسن و قبح
- حسن و قبح عقلی
- شرط یا سبب حسن و قبح:
- مراد از حسن و قبح عقلی:
- ادله حسن و قبح:
- نفی صدور قبیح از خداوند
- ١. دیدگاه اشاعره:
- ٢. دیدگاه معتزله و امامیه
- خداوند قادر بر کار قبیح است
- خداوند، اراده قبیح نمی کند
- بخش سوم
- آجال، ارزاق و اسعار
- اشاره
- مقدمه
- بخش اول - آجال
- مفهوم «اجل»
- «اجل» در لغت
- «اجل» در اصطلاح متکلمان
- تعریف اجل از نگاه شیخ طوسی
- فرق «أجل»، «موت» و «قتل»
- فرق «اجل» و «موت»
- قتل
- «اجل» در قرآن و حدیث
- وقت
- وقت در لغت
- وقت در اصطلاح
- سرنوشت مقتول، اگر کشته نشود
- قول اول:
- قول دوم:
- قول سوم:
- یک یا دو اجل؟
- استدلال قائلان به دو اجل
- پاسخ شیخ طوسی (رحمت الله علیه)
- دیدگاه شیخ طوسی
- توجیه مفسران
- دیدگاه علامه طباطبایی
- چند نکته
- چکیده آرای شیخ طوسی درباره «اجل»
- بخش دوم - ارزاق
- مفهوم رزق
- «رزق» در لغت
- «رزق» در اصطلاح متکلمان
- تعریف شیخ الطائفه :
- نظر اشاعره:
- تعریف معتزله:
- رزق در آیینه قرآن و حدیث:
- دیدگاه شیخ الطائفه درباره نسبت «رزق» با «ملک»
- رزق حلال و حرام
- آیا مال حرام، رزق است؟
- دلایل اشاعره:
- دلایل شیخ الطائفه
- چهار مؤید در تأیید مختار شیخ
- پرهیز از حرام
- سخن غزالی در مراتب «حرام»
- «حلال» و «طیب»
- اموال مشتبه
- خاستگاه شبهه
- اقسام روزی
- رزق مطلق و معین
- رزق ظاهری و باطنی
- روزی پیش بینی شده، روزی غیر قابل انتظار
- روزی در طلب ما، ما به دنبال روزی
- رزق حسن، رزق کریم
- رزق در بهشت
- اهل معرفت و اقسام رزق
- بنده و آفریدگار
- وجوب عطای رزق بر خداوند
- روزی دهنده کیست؟
- محل تحصیل روزی
- ملازمه میان رازقیت و معبودیت
- شکرگزاری و ناسپاسی
- طلب روزی، فقط از خداوند
- وظایف اغنیا
- قبض و بسط روزی
- راز قبض و بسط روزی
- ثروت، نشانه تکریم نیست
- کنترل جمعیت و مسأله روزی
- اسباب افزایش رزق
- دعا و افزایش روزی
- علل کاهش رزق
- سعی و تلاش در کسب روزی
- پندار برخی از متصوفه یا متوکله
- طلب روزی و احکام پنجگانه
- روزی و زیرکی
- حرص در طلب
- سستی و کسالت در تحصیل معاش
- چکیده آرای شیخ طوسی درباره «رزق»
- بخش سوم - اسعار
- ضرورت بعثت
- اشاره
- مقدمه
- واژه شناسی «نبی» و «رسول»
- نبی در لغت
- رسول در لغت
- معانی اصطلاحی نبی و رسول
- فرق نبی و رسول
- آیا نبی مانند رسول، مأمور به تبلیغ است؟
- ضرورت بعثت
- حسن بعثت
- دلایل ضرورت بعثت
- لطف در اصطلاح متکلمان
- وجوب لطف بر خداوند
- استدلال متکلمان به قاعده لطف
- نیاز جامعه به قانون (دلیل حکما)
- منکران نبوت و دلایل آنها
- دلایل منکران نبوت و پاسخ آنها
- راههای شناخت پیامبران
- اعجاز
- عصمت
- اشاره
- مقدمه
- عصمت در لغت
- عصمت در اصطلاح متکلمان و حکمای اسلامی
- حقیقت عصمت و دیدگاههای موجود
- مبدأ ظهور عصمت انگاری انبیا
- اقسام عصمت
- دیدگاه متکلمان در حدود عصمت انبیا از گناه
- دلایل عصمت انبیا
- دلیل عصمت انبیا از کذب در غیر وحی و سایر گناهان
- دلیل عصمت انبیا از کذب در وحی
- دلیل عصمت انبیا از خطا و اشتباه در امر رسالت
- تفاوت تکالیف شخصی انبیا و تکالیف مربوط به وحی
- دیدگاه شیخ در پیراسته بودن انبیا از خطا و اشتباه در امور عادی
- استناد غیر معصوم انگاشتن انبیا به ظواهر و پاسخ شیخ
- نظر شیخ در عصمت امام و ادله آن
- دلیل دیگر بر عمومیت عصمت امام
- دلیل نقلی بر عصمت امام
- پاسخ به شبهات
- غیبت
- اشاره
- پیشگفتار
- اثبات غیبت
- اثبات عصمت امام علیه السلام
- رد عقیده کیسانیه (قائل به امامت محمد بن حنفیه):
- رد قول ناووسیه (قائل به حیات امام صادق علیه السلام و مهدی موعود بودن او):
- رد قول واقفیه (قائل به حیات و امامت حضرت موسی کاظم علیه السلام ):
- رد سایر فرقه ها:
- غیبت، لطف است و امام، حافظ دین
- ضرورت وجود امام
- انحصار ائمه علیهم السلام در دوازده نفر
- ولادت حضرت مهدی علیه السلام
- اثبات ولادت:
- مادر گرامی آن حضرت:
- سال ولادت:
- مسأله غیبت در امتهای پیشین
- دیدار حضرت مهدی علیه السلام
- نواب اربعه (نواب خاص):
- بداء
- اشاره
- پیشگفتار
- خاستگاه بداء
- پیشینه تاریخی بداء
- مفهوم شناسی بداء
- بررسی تطبیقی معانی اصطلاحی بداء
- مفهوم شناسی نسخ
- اقسام نسخ و دیدگاههای مختلف
- ادله جواز نسخ
- فرق نسخ و بداء
- دیدگاههای درست درباره بداء
- بداء و علم خداوند
- بداء و مسأله قضا و قدر
- بداء در کجا جاری است؟
- قضا و حکم الهی
- تأثیر اعمال در سرنوشت انسان
- قرآن و تأثیر اعمال:
- روایات و تأثیر اعمال:
- آثار سازنده عقیده به بداء
- شیعه و تهمت ناروا
- فهرست اعلام
- کتاب نامه
- جلد 3
- مشخصات کتاب
- اشاره
- فهرست مطالب
- مقدمه: شیخ طوسی، فقیه و مفری خردگرای
- ایمان و کفر
- مقدمه
- معنای ایمان در لغت
- معنای کفر در لغت
- تطورکلامی مفهوم ایمان
- ساختار معنی شناختی ایمان
- حقیقت ایمان
- تمایز معرفت و تصدیق
- طاعت انگاری ایمان
- روی آورد خوارج
- روی آورد معتزله
- معنای کفر از دید معتزله
- روی آورد مرجئه
- تصدیق انگاری ایمان
- متعلق ایمان
- جایگاه ایمان
- خلق ایمان
- حقیقت کفر
- مرتکب کبیره
- اصل منزلة بین المنزلتین و پاسخ شیخ
- اسلام و ایمان
- افزایش و کاهش ایمان
- آثار و فواید ایمان
- امر به معروف و نهی از منکر
- پیشگفتار
- کلیات
- مفهوم شناسی
- دیدگاهها درباره وجوب امر به معروف و نهی از منکر
- اشاره
- اقسام امر به معروف و نهی از منکر
- د) تقسیم امر به معروف و نهی از منکر، به اعتبار متعلق
- امر به معروف و نهی از منکر، واجب عقلی یا شرعی؟
- امر به معروف و نهی از منکر، واجب کفایی یا عینی؟
- قلمرو امر به معروف و نهی از منکر
- جامعه و نقش امر به معروف و نهی از منکر
- اشاره
- امر به معروف و نهی از منکر، ملاک دینداری
- نیاز جامعه به امر به معروف و نهی از منکر
- آثار امر به معروف و نهی از منکر
- پیامدهای ترک امر به معروف و نهی از منکر
- اسباب ترک امر به معروف و نهی از منکر
- تجهیزات لازم برای حضور در جبهه امر به معروف و نهی از منکر
- آیا امر به معروف و نهی از منکر، یک وظیفه همگانی است؟
- فاسق و امر به معروف و نهی از منکر
- شرایط و مراتب امر به معروف و نهی از منکر
- مراتب امر به معروف و نهی از منکر
- چکیده
- معاد
- مقدمه
- معاد در لغت و اصطلاح
- دلایل امکان معاد در قرآن
- امکان و امتناع اعاده معدوم
- ادله قائلان به جواز
- ادله قائلان به منع
- فنای جواهر
- قرآن و ضرورت معاد
- معاد، از ضروریات دین
- کیفیت معاد، جسمانی یا روحانی؟
- شبهات معاد جسمانی
- بدن اخروی یا کیفیت معاد جسمانی
- حقیقت روح در نظر متکلمان
- آیا نفس، بعد از موت، باقی است
- عذاب قبر
- بازگشت چه کسانی لازم است؟
- محاسبه اعمال یا محکمه عدل الهی
- تراوزی سنجش اعمال در قیامت
- صراط
- دوام ثواب و عقاب
- چه معصیتی موجب عقاب همیشگی میشود؟
- انقطاع تکلیف در آخرت
- شفاعت
- مقدمه
- فرق شفاعت در اصطلاح عرف و شرع
- شفاعت در آیات و روایات
- آیات و روایاتی که بر اصل وجود شفاعت دلالت دارد
- آیاتی که ظاهرا دلالت بر نفی شفاعت دارد
- آیاتی که شفاعت را مختص خداوند می داند و از غیر او نفی می کند
- آیاتی که در آنها شرایط خاصی برای شفاعت ذکر شده است
- فسفه شفاعت
- اقسام شفاعت و شفیعان
- سخن پایانی و نتیجه بحث
- وعد و وعید
- مقدمه
- معنای وعد و وعید از دیدگاه اشعریها
- خاستگاه بحث وعد و وعید
- دید کلی قرآن به مسئله وعده و وعید
- ارتباط وعده و وعید با مسئله اختیار
- ارتباط وعد و وعید با اصل عدل
- ارتباط وعد و وعید با اصل «المنزلة بین المنزلتین»
- وعد و وعید و حسن و قبح عقلی
- وعد و وعید و قاعده لطف
- پیشینه کلامی
- وعید در افکار مرجئه و وعیدیه
- سامان یافتن اصل وعد و وعید در اندیشه معتزله
- چرا معتزلیان وعده و وعید را جزو اصول دین دانسته اند؟
- پیشینه وعد و وعید در میان متکلمان شیعه
- اموری که مکلف با انجام فعل، مستحق آن می شود
- ارتباط وعده و وعید و مسئله مستحقان به افعال
- اسباب و موجبات استحقاق مدح
- اسباب و موجبات استحقاق ثواب
- آیا پاداش، استحقاقی است؟
- دائمی بودن پاداش، عقلی است یا سمعی؟
- اسباب و موجبات استحقاق ذم (نکوهش کردن)
- اسباب و موجبات استحقاق عقاب
- عقلی بودن و سمعی بودن وجوب کیفر
- ادله معتزله بر عقلی بودن استحقاق کیفر
- آیا دادن پاداش وکیفر از آن خداوند است؟
- اقوال در وجوب و عدم وجوب وفای به وعد و وعید
- دیدگاه اشاعره
- دیدگاه معتزله
- ادله معتزله بر وجوب وفای به وعد و وعید بر خداوند
- ظریه امامیه در وفای به وعد و وعید
- معنای حق بودن وعده خداوند
- نفی خلف وعد از خداوند
- مختار شیخ الطایفه
- ادله نفی وجوب وفای به وعید
- پیامدها و لوازم وجوب وفای به وعید
- سایر اموری که وعید به آن تعلق گرفته است
- احکام مکلف در قبر و عذاب قبر
- دو فرشته منکر و نکیر
- کیفیت شهادت جوارح
- صراط
- انقطاع تکلیف در آخرت
- رجعت
- تناسخ
- قاعده لطف
- جبر و اختیار
- فهرست اعلام
- کتاب نامه
اندیشه های کلامی شیخ طوسی
مشخصات کتاب
عنوان و نام پدیدآور:اندیشه های کلامی شیخ طوسی (رحمه الله )/ به کوشش پژوهشگران گروه فلسفه و کلام اسلامی ؛ زیرنظر محمود یزدی مطلق (فاضل )
مشخصات نشر:مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی ، - 1378.
مشخصات ظاهری:ج 3
شابک:964-91990-0-4(ج . 1): ؛ 964-91990-7-1(ج . 2): ؛ 964-91990-7-1 16000ریال :(ج .2) ؛ 964-91990-7-1 16000ریال :(ج .2) ؛ 964-91990-7-1 16000ریال :(ج .2) ؛ 964-91990-7-1 16000ریال :(ج .2)
یادداشت:کتابنامه
موضوع:طوسی ، محمدبن حسن ، 460 - 385ق . -- نقد و تفسیر
موضوع:کلام شیعه امامیه -- قرن ق 5
موضوع:طوسی ، محمدبن حسن ، 460 - 385ق . -- نگرشها
شناسه افزوده:دانشگاه علوم اسلامی رضوی
رده بندی کنگره: BP201/75 /ط9الف 8 1378
رده بندی دیویی: 297/4924
شماره کتابشناسی ملی: م 81-3615
ص: 1